Anne adayının ve karnındaki bebeğin sağlık durumlarının travay veya doğum eylemi sırasında tehlikeye girdiği ya da travay süresinin beklenenden uzun sürdüğü durumlarda Müdahaleli Doğum gerekebilir.
→Müdahaleli doğum denilince aşağıdakiler akla gelir.
Doğum İndüksiyonu (Suni sancı) :İçine bir takım ilaçlar koyulduktan sonra, anne adayına intravenöz yani damar yoluyla serum verilmesine doğum indüksiyonu denir. Doğum eylemi sırasında en sık olarak uygulanan müdahale olup, rahim kasılmalarının yani doğum sancılarının başlatılması ya da desteklenmesi yoluyla doğumun hızlandırılmasıdır. Halk arasında buna suni sancı da denmektedir.
Epizyotomi (Dikişli doğum) :Düzensiz bir şekilde yırtılmayı önlemek ve bebeğin başının çıkışını kolaylaştırmak için vajina ve anüs arasındaki perine bölgesinin kesilmesidir. Halk arasında bilinen adı ile doğumda dikiş atılmasıdır. Her doğumda epizyotomi olması zorunlu değildir.
Forseps : Halk arasında "kaşık" olarak geçen ve bebeğin başının aşağıdaki şekilde kavranarak doğumu kolaylaştırmaya yarayan bir alettir. Vakum : Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bebeğin başına yerleştirilen bir çan ve buna bağlı bir vakum cihazı (Kiwi) ile bebeğin başının çekilmesi yoluyla doğumun hızlandırılmasına yarar.
→Doğumun daha çabuk olması sağlanabilir mi?
→Doğumda hastaneye yetişememe gibi bir durum olabilir mi?
Rahim kasılmalarının yani doğum ağrılarının ile başlatılması, desteklenmesi veya arttırılmasına doğum indüksiyonu denir. Amaç doğum sürecinin hızlandırılmasıdır.
İndüksiyon işlemlerinin tümü hastane ortamında uygulanmalıdır. Genel olarak üç tür doğum indüksiyonu yöntemi vardır:
1-Amniotomi
En çok uygulanan doğal indüksiyon yöntemidir. Bebeğin içinde bulunduğu su yani amniyon kesesinin açılmasına amniotomi denir. Bu yolla hem anne vücudundan salgılanan bazı maddeler, hem de bebeğin kafasının direkt olarak rahim ağzı üzerine basınç etkisi ile doğum ağrıları başlayıp artabilir. Ancak amniotomiden sonra 24 saat içinde doğum ağrıları başlamazsa anne ve bebekte enfeksiyon riskleri ortaya çıkabilir.
2- Oksitosin infüzyonu (Suni sancı)
Doğum indüksiyonu amacıyla uygulanan bir başka yöntem ise damardan oksitosin isimli ilacın serum içinde verilmesidir. Halk arasında verilen isim suni sancıdır. Uygulama nedeni ve şekli ne olursa olsun indüksiyona başlanmadan önce, dikkatli bir değerlendirme ve muayene yapılmalıdır. Bunun nedenle: -Bebek ile annenin kemik çatısı arasında uygunsuzluk bulunmadığı belirlenmelidir. -Bebekte bir pozisyon anormalliği bulunmamalıdır. -Rahim ağzında doğuma hazırlık değişiklikleri gerçekleşmiş olmalıdır. Uygulamaya mümkün olan en düşük dozlarda başlanır ve istenen yoğunluk, şiddet ve sıklıkta kasılmalar başlayıncaya kadar doz yavaş yavaş arttırılır. Anne adayının ve bebeğin çok yakın olarak izlenmesi gerekir, çünkü iki kasılma arasında rahmin gevşememesi veya kasılmaların çok uzun sürmesi hem anne hem de bebek açısından tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Doğumun izlenmesi yani monitörizasyonu NST (Non Stress Test) ile olur.
→NST (non stress test) nedir?
NST de, bebeğin kalp atımları ve rahim kasılmaları bir grafik kağıt üzerine basılır. Üst bölüm kalp seslerini, alt kısım ise rahim kasılmalarını gösterir.
3- Prostaglandin uygulaması:
Prostaglandin maddesinin ağızdan veya vajinal yolla uygulanmasıyla doğumun başlatılması veya hızlandırılmasıdır.
Prostaglandinler, genellikle günü geçen yani doğumu geciken veya bebekteki anormalliklerden dolayı gebeliğinin sonlandırılması karar verilen gebelere uygulanır.
Doğum sırasında bebeğin gelen kısmının vajina ve anüs arasında düzensiz yırtıklara neden olmadan ve bir an önce doğurtulması amacıyla vajina ile anüs arasındaki bölgenin (perine) kesilmesi ile yapılan doğum müdahalesine epizyotomi denir. Halk arasında dikişli doğum olarak bilinmektedir. İlk gebeliklerde vajina esnekliği daha önce doğum yapmışlara oranla daha az olduğundan ilk gebelikte uygulanma olasılığı daha fazladır. Epizyotomi kesileri en sık olarak mediolateral (çapraz) ve median (anuse dik) şekilde olabilir.
Forseps bebeğin bir an önce doğurtulması amacı ile kullanılan kaşık şeklinde aletlerdir. Forseps bebeğin başının doğumunun uzadığı hallerde, bebekte sıkıntı saptanması durumunda, ya da annenin ıkınmasının uygun olmadığı kalp hastalığı gibi durumlarda ya da annenin uygun şekilde ıkınamadığı durumlarda kullanılır.
Modern obstetride sadece çıkım esnasında uygulanması uygundur. Bebeğin kafasının yukarıda olduğu hallerde sezaryen ile doğum tercih edilmelidir.
Vakum uygulanma gerekçeleri ve komplikasyonları da forseps ile benzerdir. Burada bebeğin kafasına yerleştirilen bir çan ve buna bağlı bir vakum cihazı (Kiwi) yardımıyla bebek çekilir. Forsepse göre uygulanması daha kolay olup hem anne hem de bebek açısından daha az travmatiktir.
Günümüzde medikolegal baskılar nedeniyle forseps ve vakum uygulamaları oldukça azalmış ve sezaryen doğum oranlarında artışlar olmuştur.
Müdahaleli Doğum: Prosedürler, Avantajlar ve Riskler
Gebelik ve doğum, kadınların hayatındaki en önemli ve özel deneyimlerden biridir. Ancak, bazen doğum süreci beklenenin dışında ilerleyebilir ve müdahale gerektirebilir. Bu duruma müdahaleli doğum denir. Bu makalede, müdahaleli doğumun ne olduğunu, hangi durumlarda uygulandığını, prosedürleri, avantajları ve riskleri ele alacağız.
Müdahaleli Doğum Nedir?
Müdahaleli doğum, doğum sürecinin doğal seyrinin bir sağlık profesyoneli tarafından yönlendirilmesi veya yardımcı olunması gerektiği durumları tanımlar. Müdahaleli doğumda, bir veya birden fazla tıbbi müdahale kullanılabilir. Bu müdahaleler arasında vakum uygulaması, forseps kullanımı ve sezaryen doğum gibi yöntemler bulunabilir. Müdahaleli doğum, anne veya bebek sağlığı için riskli durumların geliştiği durumlarda gerekebilir.
Müdahaleli Doğumun Uygulandığı Durumlar
Fetal Distres: Bebeğin kalp atışlarında anormallikler veya oksijen eksikliği durumunda müdahaleli doğum tercih edilebilir.
Uzun Süren Doğum: Doğumun uzun sürmesi durumunda, anne ve bebek sağlığı açısından müdahaleli doğum düşünülebilir.
Doğumun İlerlememesi: Rahim kasılmalarının yeterli olmaması veya servikal açıklığın yeterince genişlememesi durumunda müdahaleli doğum gerekli olabilir.
Annenin Sağlık Sorunları: Annenin hipertansiyon, diyabet veya başka bir sağlık sorunu varsa, müdahaleli doğum planlanabilir.
Bebeğin Makat Pozisyonu: Bebeğin baş aşağı pozisyonda olmaması durumunda müdahaleli doğum düşünülebilir.
Müdahaleli Doğum Prosedürleri
Vakum Uygulaması: Bir vakum cihazı, bebeğin başına yerleştirilir ve anne kasılmaları sırasında kullanılarak doğumu destekler.
Forseps Kullanımı: Metal veya plastik aletler kullanılarak bebeğin başı çekilir ve doğum süreci hızlandırılır.
Sezaryen Doğum: Karın bölgesine yapılan bir cerrahi müdahale ile bebeğin doğumu gerçekleştirilir.
Müdahaleli Doğumun Avantajları
Hızlı Doğum: Müdahaleli doğum, doğumu hızlandırabilir, bu da bebeğin ve annenin sağlığı için avantajlı olabilir.
Fetal Sağlığın Korunması: Fetal distres durumlarında, müdahaleli doğum bebeğin sağlığını koruma açısından önemlidir.
Annenin Sağlığını Koruma: Anne için uzun süren doğumlar veya komplikasyonlar söz konusu olduğunda, müdahaleli doğum anneyi koruyabilir.
Müdahaleli Doğumun Riskleri ve Dezavantajları
Yaralanmalar: Müdahaleli doğum sırasında bebeğin veya annenin yaralanma riski vardır.
Uzun Süreli İyileşme: Sezaryen doğum sonrasında iyileşme süreci genellikle normal doğuma göre daha uzun sürebilir.
Doğal Bağışıklık Aktarımı: Sezaryen doğum, bebeğin doğal bağışıklık sistemine anneden geçen bakteri ve mikropları almasını engelleyebilir.
Emzirme Zorlukları: Müdahaleli doğum sonrasında anneler, emzirme konusunda zorluklar yaşayabilir.
Sonuç
Müdahaleli doğum, bazı durumlarda sağlık profesyonelleri tarafından önerilen bir müdahaledir, ancak her durumda dikkatle değerlendirilmelidir. Doğum planı, anne ve bebeğin sağlığına odaklanmalıdır. Her doğum benzersizdir ve müdahaleli doğum kararı, spesifik duruma bağlı olarak alınmalıdır. Bu nedenle, gebelik sürecindeki kadınlar, doğum planları konusunda sağlık profesyonelleri ile düzenli iletişimde bulunmalı ve doğum seçenekleri konusunda bilinçli kararlar almalıdır.
Gelen sorular: Normal doğum ile spontan (kendiliğinden) vajinal doğum eş anlamlı mır?, Doğum ağrılarının başlatılması için serum verlmesi (suni sancı veya oksitosin sinpitan verilmesi, doğumindüksiynu) müdahaleli doğum mu sayılır?, Doğumda vakum veya forseps kullanımı ne zaman gerekir?