VII- En sık görülen idrar kaçırma tipleri; V. ve VI. sırada verilen aşırı aktif mesane detrussor dissinerjisi, aşırı aktif mesane (mesane kasının kasılma bozukluğu) ve gerçek stres idrar kaçırmadır.
→Gerçek stres inkontinans (GSI, sıkışma tipi idrar kaçırma) nedir?
Gerçek stres inkontinans, mesane (idrar torbası) ve uretra (dış idrar deliği) arasındaki normal anatomik açının kaybolması nedeniyle olur. Açı kaybı nedeniyle, mesane içi basınç, uretra (dış idrar deliği) içi basıncı aşar ve idrar kaybı olur. GSI tüm vakaların % 75-80’inden sorumludur. Zor vajinal doğum GSI ihtimalini arttırır. GSI sıklıkla sistosel (mesane sarkması), rektosel (barsak sarkması) ve uterus prolapsusu (rahim sarkması)ile birliktedir. Gerçek stress idrar kaçırma; özellikle öksürük, hapşırık, ıkınma gibi karın içi basıncını arttıran durumlarda olan idrar kaçırmadır.
→Detrussor disinerji=DD (mesane kasının kasılma bozukluğu) ya da aşırı aktif mesane (AAM) nedir?
AAM diğer isimleri stabil olmayan mesane ve urge (sıkışma tipi veya acil) inkontinanstır. AAM; durdurulamayan mesane kasılmaları (motor sıkışma inkontinansı) veya inflamasyon, tümörler veya estrojen eksikliğinin neden olduğu duyusal sıkışma inkontinanstan kaynaklanabilir. Hasta ani olarak mesanesini kontrol edemediğini fark eder ve bunu tuvalete yetişememe ve idrar kaçırma takip eder. Bazı hastalarda AAM, multipl skleroz gibi hastalıklardan kaynaklanabilir. AAM, pelvik cerrahiyi takiben de olabilir. Kesin mekanizma bilinmemekle birlikte mesanenin sinirlerindeki problemlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. AAM çoğu zaman GSI ile karışabilir.
→GSI Stres (sıkışma tipi idrar kaçırma) idrar kaçırma ve aşırı aktif mesane AAM’yi ayırmada hastanın hikayesinde hangi konular önemlidir?
GSI’lı hastada sıklıkla fiziksel aktivite ile idrar kaçırma olur. Bu aktiviteler sırasında öksürme, hapşırma, merdiven çıkma, gülme, sıçrama ve cinsel ilişki yer alır. İdrar kaçırma kısa bir an sürer. Ve sıklıkla idrarın fışkırması diye tanımlanır. Buna karşılık aşırı aktif mesane , fiziksel aktiviteyi takip edebilir veya istirahat sırasında olabilir. Sıkışmayı takiben fazla miktarda idrar kaçırma olur. Hikayedeki işeme günlüğü faydalı olabilir. İşeme günlüğünde hasta günlük idrara çıkma sayısını, ağızdan sıvı alımını, günlük idrar miktarını ve istemsiz idrar kaçırma zamanını not eder.
→İdrar kaçıran kadınlarda bulgular nelerdir?
Fizik muayenede inkontinansın diğer nedenleri ekarte edilir. Pelvik muayenede çoğu zaman sistosel, rektosel veya uterus prolapsusugibi bulgular görülebilir. Pelvik bir kitle de görülebilir. Hastada gerçek stres inkontinans varsa, çoğu zaman hasta öksürürken inkontinansı göstermek mümkün olabilir. Menopoz sonrası dönemde vajina ve mesanenin östrojen durumuna dikkat edilmelidir. Çünkü östrojen eksikliği önemli ölçüde inkontinansa neden olur. İdrar kaçırma değerlendirilirken nörolojik (sinir) muayene de yapılmalıdır.
→Kadınlarda inkontinans idrar kaçırmanın değerlendirmesinde hangi laboratuar testleri yardımcıdır?
İdrar tetkiki ve kültürü; idrar yolları enfeksiyonu tanısına ya da taş, tümör gibi altta yatan hastalık tanısına yardımcı olacaktır. Diabet (şeker) ve diğer sistemik hastalıkları ekarte etmek için başka kan çalışmaları gerekebilir.
→GSI stress idrar kaçırma (sıkışma türü idrar kaçırma) ve AAM aşırı aktif mesane arasında ayırım yapmak için en faydalı testler nelerdir?
Bunu yapmak için en kolay başlangıç testi işeme sonrası mesane idrar hacmi ölçümüdür. Hasta işedikten sonra mesanede 100 ml’den az idrar kalmalıdır. Bu ölçüm ultrasonla veya sonda yardımıyla yapılabilir. Bu hacmin fazla olması nörolojik bir hastalığı düşündürür.
İnkontinan yani idrar kaçıran hastalara sistometrogram testi yapılması iyi olur. Bu testte mesane doldurularak, hacim-basınç ilişkileri incelenir. Mesane normal kapasitesi 300-500 ml iken, mesane içi basınç 15 cm Su’dan az olmalıdır. Hastada genellikle ilk idrar yapma hissi 150-200 ml’de olur. DD’li hastada sıklıkla mesane kapasitesi 300 ml altına düşer ve mesane kasılmaları görülür. Mesane kasılmaları bazal basınç üzerine 15 cm Su’luk basınç artışı şeklinde gösterilir.
İdrarda kan hücreleri görülürse; inflamasyon, tümörler ve anatomik bozuklukları ekarte etmek için sistoskopi (ışıklı bir alet ile mesane içinin gözlenmesi) yapılmalıdır.
→GSI stress inkontinans (sıkışma tipi idrar kaçırma) ve AAM aşırı aktif mesane arasında ayırım yapmada hangi testler yardımcıdır?
Q tip test (pamuk uçlu çubuk) üretral motilite (hareketlilik) testidir. Uretra ve mesane arasındaki açıyı değerlendirmek için, steril bir Q-tip uretraya 3 cm derinliğe yerleştirilir. Hasta öksürdüğünde veya ıkındığında açı 35 dereceden fazla değişirse, mesane boynu desteğinin kötü olduğunu gösterir.
Ürodinami testiyle yapılan üretral basınç profili üretranın uzunluğu boyunca basınç eğrilerinin ortaya çıkardığı şekildir.
GSI için iyi bir tıbbi tedavi yoktur. Menopoz sonrası kadınlara uygun estrojen replasman tedavisi verilmelidir. Kegel egzersizleri, davranış tedavileri, mesane eğitimi, biofeedback gibi yöntemler kullanılabilir.
→AAM aşırı aktif mesane için hangi medikal tedaviler vardır?
Mesane kontraksiyonları, parasempatik sinir sisteminin uyarılmasından kaynaklanır. Böylece antikolinerjik etkili ilaçlar kullanılabilir. Kas gevşeticiler ve mesane eğitimi de semptomları iyileştirilebilir.
→GSI stress idrar kaçırma (sıkışma tipi idar kaçırma) için hangi cerrahi yöntemler en iyidir?
Geçtiğimiz yüzyıl boyunca birçok cerrahi yöntem kullanılmıştır. Günümüzde karından Burch operasyonu veya meş kullanılarak yapılan vajinal yoldan TVT (transvajinal teyp), TOT (transobturator teyp) operasyonları yaygın olarak kullanılmaktadır.
→İdrar Kaçırma, TOT - TVT - Mini Sling ameliyatları nasıl yapılır?
Ayrıca üretra etrafına dolgu maddesi enjeksiyonları (periuretral enjeksiyon) düşünülebilir.
Burch Operasyonu
TOT Operasyonu
TVT Operasyonu
→İdrar tutmak sistit (idrar yolu enfeksiyonuna) neden olur mu?
→Kadınlarda sistit (idrar yolu enfeksiyonu) belirtileri nelerdir?
→Kadınlarda sistit (alt idrar yolu enfeksiyonu) tedavisi
→Sistit idrar yolu enfeksiyonu ve genital bölge hijyeni - temizliği
Genel olarak cerrahi başarı oranı %80-85 civarındadır.
Kadınlarda İdrar Kaçırma: Sorunların Altında Yatan Nedenler ve Tedavi Seçenekleri
İdrar kaçırma, kadınların karşılaştığı yaygın bir sağlık sorunudur ve genellikle utangaçlık veya yanlış bir tabu olarak algılanabilir. Ancak, bu durum, birçok kadının yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu yazıda, kadınlarda idrar kaçırmanın nedenleri, türleri, risk faktörleri ve etkileri üzerinde durarak, bu sorunun yönetimi ve tedavi seçeneklerini ele alacağız.
1. İdrar Kaçırma Nedir?
İdrar kaçırma, kişinin isteği olmaksızın idrarını tutamaması durumunu ifade eder. Bu durum, hafif bir sızıntıdan, ani ve yoğun bir idrar kaybına kadar değişebilir. Kadınlarda idrar kaçırma genellikle pelvik taban kaslarının zayıflığı, hormonal değişiklikler veya mesane kontrolünün kaybı gibi faktörlerle ilişkilidir.
2. İdrar Kaçırma Türleri
Kadınlarda idrar kaçırma çeşitli tiplere ayrılabilir:
Stres İdrar Kaçırma: Gülerken, öksürürken, hapşırırken veya ağırlık kaldırırken meydana gelir.
Urge İdrar Kaçırma: Aniden gelen ve tuvalete yetişilemeyen ani idrar ihtiyacı durumudur.
Taşmalı İdrar Kaçırma: Mesane tamamen dolu olduğunda ve taştığında ortaya çıkar.
Mikst İdrar Kaçırma: Stres ve urge idrar kaçırmanın bir kombinasyonudur.
3. İdrar Kaçırmanın Nedenleri
Kadınlarda idrar kaçırmanın pek çok nedeni olabilir:
İdrar kaçırma, fiziksel ve psikolojik olarak bir dizi etkiye neden olabilir:
Sosyal İzolasyon: Utangaçlık ve endişe nedeniyle sosyal etkileşimden kaçınma eğilimi.
Dermatolojik Sorunlar: Sürekli ıslaklık, ciltte tahriş ve enfeksiyonlara neden olabilir.
Cinsel İşlev Bozukluğu: İdrar kaçırma, cinsel ilişki sırasında rahatsızlık ve isteksizlikle ilişkilendirilebilir.
Depresyon ve Stres: İdrar kaçırma, bireyde depresyon ve stres düzeylerini artırabilir.
6. İdrar Kaçırma Teşhisi ve Değerlendirmesi
İdrar kaçırma teşhisi, genellikle bir uzman tarafından yapılır. Bu teşhis süreci genellikle şu adımları içerir:
Hasta Geçmişi: Hastanın semptomları, yaşam tarzı ve tıbbi geçmişi değerlendirilir.
Fizik Muayene: Pelvik muayene, idrar kaçırmanın fiziksel nedenlerini değerlendirmek için yapılır.
İdrar Testleri: İdrarın miktarı ve niteliği değerlendirilir.
Görüntüleme Testleri: Ultrasonografi veya diğer görüntüleme testleri, pelvik organlarda yapısal anormallikleri değerlendirmek için kullanılabilir.
İdrar Kaçırma Günlüğü Tutma: Hastalar, günlük yaşamlarında ne zaman ve ne sıklıkta idrar kaçırdıklarını kaydedebilirler.
7. İdrar Kaçırma Tedavi Seçenekleri
İdrar kaçırma tedavisi, altta yatan nedenlere ve semptom şiddetine bağlı olarak değişir:
Pelvik Taban Egzersizleri (Kegel Egzersizleri): Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılır.
Biofeedback: Pelvik taban kaslarının nasıl çalıştığını anlamak ve güçlendirmek için kullanılır.
Elektrostimülasyon: Pelvik taban kaslarına düşük voltajlı elektrik akımları uygulanarak kas güçlendirme.
İlaçlar: Mesane kaslarını güçlendirmeye veya idrar miktarını azaltmaya yönelik ilaçlar kullanılabilir.
Cerrahi: Özellikle pelvik organ sarkması durumunda veya diğer tedavilere yanıt vermeyen durumlarda düşünülebilir.
8. İdrar Kaçırma ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri
İdrar kaçırma yönetimi için yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir:
Su Tüketimi: İdrar kaçırma sorunu yaşayanlar sık sık tuvalete gitmeye yönlendirilebilir.
Kafein ve Alkol Sınırlaması: Kafein ve alkol, idrar yapma sıklığını artırabilir, bu nedenle sınırlanmalıdır.
Diyet Değişiklikleri: Bazı besinler idrar kaçırmayı tetikleyebilir, bu nedenle diyet gözden geçirilmelidir.
Kilo Kontrolü: Obezite, idrar kaçırma riskini artırabilir, bu nedenle kilo kontrolü önemlidir.
Pelvik Taban Egzersizleri: Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için düzenli olarak egzersiz yapılmalıdır.
9. İdrar Kaçırma ve Psikososyal Etkiler
İdrar kaçırma, sadece fiziksel sağlık üzerinde değil, aynı zamanda psikososyal sağlık üzerinde de etkilidir. Bu nedenle, tedavi planları sadece semptomları değil, aynı zamanda bireyin yaşam kalitesini de iyileştirmeyi hedeflemelidir. Destek grupları, psikoterapi ve danışmanlık hizmetleri, bireyin bu sorunla baş etmesine yardımcı olabilir.
10. İdrar Kaçırma ve Toplumsal Farkındalık
İdrar kaçırma, hala birçok kadın tarafından konuşulmayan ve tabu olarak algılanan bir konu olabilir. Ancak, bu sorunun anlaşılması ve toplumsal farkındalığın artırılması, kadınların daha iyi bir yaşam kalitesi elde etmelerine yardımcı olabilir. Sağlık profesyonelleri, kadınları idrar kaçırma konusunda bilgilendirmeli ve desteklemelidir.
11. Sonuç: İdrar Kaçırma ve Kadın Sağlığı
İdrar kaçırma, kadınların sıkça karşılaştığı bir sorun olup yaşam kalitesini etkileyebilir. Ancak, bu sorun tedavi edilebilir ve yönetilebilir. Kadınlar, bu konuda utanmamalı ve sağlık profesyonellerinden yardım almalıdır. Çeşitli tedavi seçenekleri, yaşam tarzı değişiklikleri ve destek hizmetleri ile kadınlar, idrar kaçırma sorununu başarıyla ele alabilir ve normal yaşamlarına geri dönebilirler.
Gelen sorular: Stres idrar kaçırma ve aşırı aktif mesanede olan idrar kaçırma arasında ne gibi farklar vardır? İdrar kaçırma ameliyatları TOT TVT Burch nasıl yapılır?, Periuretral enjeksiyon hangi tip idrar kaçırmada etkilidir?