→Şeker diabet hastalığı nedir?, riskleri nelerdir?
Şeker hastalığı, kanda glukoz (şeker) yüksekliği ile seyreden kronik bir hastalıktır. Karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında bozukluklara neden olur. Şeker hastalığı olan kişilerde göz, böbrek, kalp damar hastalıkları ve nörolojik hastalıkların gelişme riski artmıştır.
→Gebelikte şeker diabet hastalığı ne sıklıkta görülür? Yaklaşık 100 gebelikten 3’ünde görülür.
Gebelikte anne karnındaki bebek, annenin kan şekerini kullanır. Bu nedenle gebelerde hipoglisemiye, yani kan şekerinin düşmesine bağlı belirtiler görülebilir.
Gebelerde açlık kan şekeri 65-105 mg/dl arasındadır. Yemekten 1 saat sonra ölçülen kan şekeri düzeyi gebeliğin 20. haftasından itibaren artmaya başlar. Bunun nedeni gebelikte artan bazı hormonların insüline karşıt etki yapması ve insülinin etkisini azaltmasıdır. İnsüline karşıt etki yapan bu hormonlar insan plasental laktojeni, kortizol, estrogen ve progesterondur.
Gebelikte insülin gereksinimi gebelik haftasına göre değişir. İlk 20 haftada insülin gereksinimi azalır. Bunun nedenleri fetusun anne kanından glukoz kullanması ve insülin karşıtı hormonların henüz çok yüksek düzeylere ulaşmamasıdır. Bu dönemde gebelik bulantı ve kusması yaygın olduğundan anne yeterli beslenemeyebilir. Bu durum kan şekeri artışını engeller.
Gebeliğin ikinci yarısında, yani 20. haftadan sonra insülin gereksinimi artar. Pankreas bunu karşılamak için ekstra insülin sentezlemez. Besinlerle alınan glukoz, yeterli insülin yoksa hücreler tarafından kullanılamaz ve bu durum kan şekerinin artışına neden olur.
→Gebelikte şeker diabet hastalığının bebeğe etkileri nelerdir?
Diabetli annelerdeki kan şekeri artışı bebeğin pankreasını uyararak bebekte insülin yapımını arttırır. İnsülin artışı karaciğerde glukojen sentezine, yağ yapımının artışına ve protein yapımına ve sonuç olarak bebeğin iri olmasına (makrozomi) neden olur.
Diabet belirtileri olan acıkma, susama ve sık idrar yapma gibi belirtiler, tüm gebelerde rastlanan şikayetler olduğundan bu belirtilerin üzerinde durulmayabilir. Annede farkına varılmasa bile şeker yüksekliği fetus açısından zararlı olabilir. İri bebek olasılığının artışı yanı sıra ölü doğum, doğum travmaları ve yenidoğan döneminde kan şekerinde düşme gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
→Gebelikte ortaya çıkan diabet (gestasyonel diabet) nedir?
Gebelikte ortaya çıkan ve glukoz yükleme testi ile belirlenebilen bir durumdur.
→Gebelikte gizli şeker testi nasıl ve ne zaman yapılır?
Gebelik sona erince kan şekeri normale döner. Gebelikte diabet ortaya çıkan kadınlarda yaşamlarının daha sonraki dönemlerinde diabet gelişme riski vardır. Bu risk normal kilodakilerde % 20, kilosu fazla olanlarda ise % 60’tır.
→Hangi gebeler diabet şeker hastalığı açısından riskli gruptadır?
→Gebelikte diabet şeker hastalığının tanısı nasıl konur?
• Yukarıda belirtilen risk faktörlerini taşıyanlar • Sık idrar yapma, sık acıkma, çok su içme isteği olanlar • Açıklanamayan kilo kaybı, özellikle normal veya fazla yemeğe rağmen kilo verme • Halsizlik
Bu belirtilerle hastaların yarısında tanı koymak mümkündür. Diğer yarısı ise ancak laboratuar testleri ile belirlenebilir.
Tüm gebelerde 24-28 haftalar arasında glukoz yükleme testi yapılması gerekmektedir. İlk yapılması gereken test 50 gr glukoz ile 1 saatlik yüklemedir. Bu test sonucunda 1 saatlik değeri 140 mg/dl üzerinde bulunanlarda 100 gr glukoz ile 3 saatlik yükleme yapılmalıdır. Bu test yapılırken açlık, 1. saat, 2. saat ve 3. saat değerlerine bakılır. Normal değerler 105-190-165-145’in altında olmalıdır. Bu değerlerden biri bile bu sınırların üzerinde olanlarda gebeliğe bağlı diabet söz konusudur. Günümüzde 50 gramlık test ve daha sonra 100 gramlık test yerine, baştan 75 gram (2 saatlik) şeker yükleme testi de yapılabilmektedir. Açlık 92, 1. saat 180, 3. saat 153'ün üzerinde ise gebelik şekeri var demektir. Bazı medyatik doktorlar tarafından televizyonlarda kanal kanal gezilerek, gebelerde şeker, glukoz yükleme testi (oral glukoz tolerans testi, OGTT) yapılmasının zaralı olduğu söylendiği görülmektedir. Bu tamamen gerçek dışı ve bilim dışı bir söylemdir. 75 gramlık şeker testinin yapıldığı dönemde anne karnındaki bebek yaklaşık 350-550 gram ağırlığındadır. Sanki bu 75 gram şeker direkt olarak bebeğe ağızdan ya da damardan veriliyormuş gibi gösterilerek, bebeğin ağırlığının %15-20'si kadar şeker verilince bebek şeker komasına girer ve ölür denmektedir. Halbuki bu 75 gram şekerin annenin tüm vücudunda dağılmakta ve 75 gram şekerin 500-1000 de biri bebeğin kanına karışmaktadır. Bu da 1 gram şeker bile etmez. Yani bebeğe giden şeker 1 gramdan azdır. Aslında bir küçük şerbetli baklava ya da bir tabak makarnada da 75 gram glukoz zaten mevcuttur. 75 gram glukoz (şeker) 1 bardak suda eritilip, hamile kadına verildiğinde tiksinme hissi ve bulantı-kusma olabilir. Belki tek zararı budur. Eğer bu 75 gram şeker 3 bardak suda eritilip, içine de biraz limon sıkılınca bu tiksinti, bulantı-kusma zaten olmaz.
Aşikar yani belirgin diabet tanısı için açlık kan şekerinin 2 ölçümde 105 mg/dl üzerinde olması yeterlidir. Bunlara zaten şeker testi yapmaya gerek yoktur.
Gebelikte diabet saptanan hastalar kadın doğum hekimi yanısıra, bir endokrinolog tarafından izlenmelidir. Öncelikle diyetle kan şekeri düzenlenmeye çalışılmalı, kan şekeri yüksek olanlarda insülin başlanmalıdır. Bu gebeler kan şekeri ölçüm cihazı ile kendi şekerlerini izleyip, insülinlerini yapabilirler.
Gebeliğin 30. haftasından itibaren fetuslar da yakından izlenmelidir. 32. haftadan itibaren haftalık, 36. haftadan itibaren de haftada 2 kez nonstres test ile bebek kalp atışları izlenebilir. Doğum 37. haftadan itibaren planlanabilir.
→Gebelikte şeker diabet hastalığının anne açısından getirdiği riskler nelerdir?
1.Polihidramnios: Bebeğin suyunun artışı su kesesinin erken açılmasına ve solunum sıkıntısına neden olabilir. 2.Preeklampsi ( Gebelik ve Hipertansiyon )gelişme riski 4 kat artmıştır. 3.İnfeksiyon gelişme sıklığı artmıştır ve infeksiyonlar daha ağır seyreder. 4.İri bebek, fetal distres gibi nedenlerle sezaryen sıklığı artmıştır. 5.Doğum sonrası kanama riski artmıştır. 6.Uzun süredir diabeti olanlarda böbrek ve göz hastalıkları riski artmıştır.
→Gebelikte şeker diabet hastalığının bebek açısından getirdiği riskler nelerdir?
1.Uterus içinde bebeğin ölümü: sıklığı %3-12 2.Bebekte bazı hastalıkların sıklığı artmıştır: • Erken doğuma bağlı sarılık. • İri bebek: Vaginal doğumda travma riski. • Hipoglisemi: Annenin kan şekeri yüksekliğinin ortadan kalkması nedeni ile bebeklerde kan şekeri düşebilir. • Hipokalsemi.
→Diabetli gebelerde bebekte solunum sıkıntısı olur mu?
Diabetik annelerin bebeklerinde daha sık solunum sıkıntısına rastlanmaktadır.
→Diabet şeker hastalığı olan gebelerde bebekte anomali daha mı fazla görülür?
Gebelik öncesinde diabeti olup, kan şekeri iyi kontrol edilmeyenlerde doğumsal anomali sıklığı artar. Normalde %3 civarında olan anomali sıklığı bu grup gebede %5 ile 10 arasında değişmektedir. En sık rastlanan anomaliler kalp anomalileri ve sinir sistemi ile ilgili olanlardır.
Gebelikte Şeker Hastalığı ve Gizli Şeker (Gestasyonel Diyabet): Riskler, Semptomlar, Yönetim ve Önleyici Tedbirler
Gebelik, bir kadının yaşamındaki en özel ve heyecan verici dönemlerden biridir. Ancak bu süreç, bazı sağlık sorunlarına da zemin hazırlayabilir. Şeker hastalığı (diyabet), bu sorunlardan biri olabilir. Özellikle gebelik sırasında, kadınlar arasında görülen şeker hastalığı türüne gestasyonel diyabet veya gizli şeker adı verilir. Bu makalede, gebelik sırasındaki şeker hastalığı, gestasyonel diyabetin risklerini, semptomlarını, yönetimini ve önleyici önlemleri inceleyeceğiz.
Gebelikte Şeker Hastalığı ve Gestasyonel Diyabet
Gebelik sırasında şeker hastalığı, hormonal değişiklikler ve vücuttaki metabolizma değişikliklerinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Gestasyonel diyabet, gebelik döneminde yüksek kan şekerinin ortaya çıkması durumunu ifade eder. Gebelik hormonları, özellikle plasentanın hormonları, insülinin etkin kullanımını zorlaştırabilir ve kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. Bu durum, gestasyonel diyabetin temelini oluşturur.
Gestasyonel diyabet, genellikle gebeliğin ikinci veya üçüncü trimesterinde ortaya çıkar ve bebek doğduktan sonra düzelir. Ancak bu durum hem anne hem de bebek için riskler taşıyabilir. Gestasyonel diyabetin temel nedenleri şunlar olabilir:
Pankreasın Zorlanması: Gestasyonel diyabetli bir kadının pankreastan daha fazla insülin üretmesi gerekebilir. Bazı kadınların pankreasi bu gereksinimi karşılayamayabilir.
Risk Faktörleri: Gestasyonel diyabet riski, anne adayının sağlık geçmişi, yaşam tarzı, obezite, aile öyküsü ve prediyabet gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Gestasyonel Diyabetin Riskleri
Gebelik sırasında gestasyonel diyabet riski, bir dizi faktöre bağlı olarak değişebilir. İşte bu riskleri artırabilecek bazı faktörler:
Yaş: 25 yaşın üzerindeki kadınlar, gestasyonel diyabet riski altındadır.
Obezite: Obez veya aşırı kilolu olan anne adaylarının gestasyonel diyabet riski daha yüksektir.
Aile Öyküsü: Aile geçmişinde şeker hastalığı olan kadınlar, gestasyonel diyabet riski altındadır.
Polikistik Over Sendromu: Polikistik over sendromu (PCOS) gibi hormonal sorunlar, gestasyonel diyabet riskini artırabilir.
Prediyabet (Gizli Şeker): Gebelik öncesinde prediyabet (gizli şeker) tanısı almış olanlar, gestasyonel diyabet riski taşırlar.
Daha Önceki Gestasyonel Diyabet: Daha önceki gebeliklerde gestasyonel diyabet yaşamış olan kadınlar, bir sonraki gebeliklerinde yine bu sorunla karşılaşabilirler.
Gestasyonel Diyabet Semptomları
Gestasyonel diyabetin semptomları, genellikle hafif olabilir ve birçok kadın bu semptomları fark etmeyebilir. Ancak bazı yaygın semptomlar şunları içerebilir:
Sık İdrara Çıkma: İdrara sıkça çıkma ihtiyacı, yüksek kan şekerinin bir işareti olabilir.
Aşırı Susuzluk: İdrara çıkmanın sıklaşması, vücutta su kaybına yol açabilir ve susuzluğa neden olabilir.
Aşırı Yorgunluk: Yüksek kan şeker seviyeleri, enerji düzeylerini olumsuz etkileyebilir.
Kilo Artışı: Gestasyonel diyabetli kadınlar, gebelik sırasında aşırı kilo alma eğiliminde olabilirler.
Bulanık Görme: Yüksek kan şekeri, lenslerde şişliğe neden olabilir ve bu da bulanık görme sorunlarına yol açabilir.
Yavaş Yara İyileşmesi: Yüksek kan şekeri, dolaşım sorunlarına neden olabilir ve yaraların yavaş iyileşmesine yol açabilir.
Gestasyonel Diyabet Yönetimi
Gestasyonel diyabetin yönetimi, hem anne hem de bebek sağlığı açısından büyük önem taşır. İşte gestasyonel diyabetin yönetimi için izlenmesi gereken temel stratejiler:
Doktor Takibi: Gestasyonel diyabetli kadınlar, düzenli doktor kontrollerine gitmelidir. Doktor, kan şekeri seviyelerini izler ve tedavi planını yönetir.
Dengeli Beslenme: Sağlıklı bir diyet, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Karbonhidratları dengeli bir şekilde tüketmek, gestasyonel diyabeti yönetmede önemlidir.
Egzersiz: Fiziksel aktivite, kan şekeri seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabilir. Doktorun önerdiği egzersiz programına uymak önemlidir.
İnsülin veya İlaç Tedavisi: Kan şekeri seviyelerini kontrol altına almak için insülin veya ilaç tedavisi gerekebilir.
Kan Şekeri Takibi: Gestasyonel diyabetli kadınlar, kan şekeri seviyelerini düzenli olarak izlemelidirler.
Gestasyonel Diyabet Önleyici Tedbirler
Gestasyonel diyabet riskini azaltmak için aşağıdaki önleyici tedbirler alınabilir:
Dengeli Beslenme: Gebelik sırasında dengeli bir diyet uygulamak, gestasyonel diyabet riskini azaltabilir. Karbonhidratları dengeli bir şekilde tüketmek önemlidir.
Egzersiz: Doktorun önerdiği düzgün bir egzersiz programını uygulamak, gestasyonel diyabet riskini azaltabilir.
Düzenli Takip: Daha önce gestasyonel diyabet yaşamış olan kadınlar, bir sonraki gebeliklerinde daha yakından izlenmelidir.
Sağlıklı Kilo: Sağlıklı bir kilo aralığında olmak, gestasyonel diyabet riskini azaltabilir.
Sonuç olarak, gebelik sırasında şeker hastalığı, özellikle gestasyonel diyabet, anne ve bebek sağlığı açısından önemli bir sorundur. Gestasyonel diyabetin belirtileri hafif olsa da, düzenli doktor takibi ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Gebelik öncesi dönemde risk faktörlerini yönetmek ve sağlıklı yaşam tarzı seçimleri yapmak, gestasyonel diyabet riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Her gebelik benzersizdir, bu nedenle doktor tavsiyelerine ve yönlendirmelere dikkat etmek, sağlıklı bir gebelik süreci için kritik öneme sahiptir.
Gelen sorular: Gebelikte gizli şeker testinin bazı medyatik doktorlar tarafından söylendiği gibi zararlı olduğu doğru mu?, Hangi gebelerde şeker hastalığı çıkma riski daha fazladır?, Gebelikte şeker rahatsızlığı çıkarsa takip ve tedavi nasıl yapılır?, Gizli şeker diabetin bebeğe ve anneye zararları ve getirdiği riskler nelerdir?
