→Ağrılı, sancılı adet (regl) görme (dismenore) nedir?
→Dismenore (ağrılı,sancılı adet regl kanaması) nedir?
Adet kanaması sırasında veya hemen öncesinde kasıklarda ve karnın alt bölümünde ortaya çıkan rahatsızlık ve kramp tarzında ağrılara dismenore adı verilir. Dismenore primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak üzere ikiye ayrılır.
→Primer (birincil) dismenore :
İlk adet kanamasından sonraki ilk 1-2 yıl içinde ortaya çıkan ve kırklı yaşlara kadar süren dismenore türüdür. Bazen ilk doğumdan sonra ağrılar hafifleyebilir. Ağrının nedeni prostaglandin maddesinin yapımının artması nedeniyle rahimde olan kasılmalardır. Ağrı genellikle adet kanaması başlamadan 1-2 gün önce ortaya çıkar, adetin birinci gününde belirginleşir ve genellikle 2.günde azalır. Ağrı karnın alt kısmında aralıklı gelen kramp şeklindedir. Ağrı bir bölgede toplanabileceği gibi sırta, bele, kasıklara ve vulvaya (idrar yapılan açıklık ve vajinal açıklık) da yayılabilir. Ağrıya bazen terleme, yorgunluk, iştahsızlık, bulantı, kusma, ishal, baş dönmesi, baş ağrısı, baygınlık, kabızlık gibi belirtiler eşlik edebilir.
Sancılı adet görme aslında normal adet görme mekanizmasının önemli bir parçası olan uterus (rahim) kasılmalarının kadın tarafından ağrı şeklinde hissedilmesidir. Bu uterus kasılmalarının amacı uterus iç tabakasını atılarak yenilenmesi sırasında oluşan kanama miktarını en az seviyede tutmaktır. Kasılmalar esnasında uterusta bölgesel olarak prostaglandin adı verilen bazı maddeler salgılanır. Ağrıya yol açan bu prostaglandinlerin ya aşırı miktarda salgılanması ya da kadınlarda prostaglandinlere ağrı şeklinde aşırı duyarlılık oluştuğu kabul edilmektedir. Prostaglandin salgısı yumurtlama sonrasında oluşan bir olay olduğundan tipik olarak adet görmeden kısa süre önce başlayan adet bittikten sonra tümüyle kaybolan adet sancısı yumurtlama olduğuna dair belirtilerden biridir.
Sancılı adet görmenin nadir görülen nedenleri arasında serviks (rahim ağzı) girişi, Kürtaj , enfeksiyon gibi nedenlere bağlı olarak daralmış olması ve buna bağlı olarak adet kanının "zorlukla atılması" ve spiral kullanımı ( Aile Planlaması başlığı altında spiral kullanımını inceleyebilirsiniz) yer alır.
→Primer dismenore (ağrılı regl) ne gibi belirtiler verir?
Dismenore karnın alt bölgelerinde kramp benzeri ağrılar ve rahatsızlıklardır. Bu eşlik eden diğer belirtiler; Sırt ağrısı, baş ağrısı, bulantı, bacakların iç yüzünde hassasiyet olabilir.
→Dismenore ile birlikte Premenstruel Sendrom da (adet öncesi gerginlik sendromu (PMS)) görülebilir ancak bu şart değildir.
PMS genelde adet başlangıcından birkaç gün önce görülür. Dismenoreli kadınların yaklaşık %10-15'inde şikayetler normal günlük aktivitelerini kısıtlayacak kadar şiddetlidir.
Eğer ağrılar;
Normal zamanında gelen bir adet kanamasına eşlik etmiyorsa Her zaman olduğundan çok daha şiddetli ise 2-3 günden daha uzun sürüyor ise Her zaman olandan daha farklı ise mutlaka bir hekim kontrolünden geçilmesi gerekir.
→Sekonder (ikincil) dismenore:
Seconder (ikincil) dismenorede (ağrılı adet görme) altta yatan bir patolojik (hastalık yapan) durum mevcuttur. Bir kaç örnek verecek olursak doğuştan olan kızlık zarının kapalı olması (imperfore himen), bazı vajinal (hazneye ait) veya rahime ait anormallikler (imperfore himen ve diğer anormallikleri Kızlık Zarı (Hymen-Himen)ve Rahim ve vajinanın doğuştan anomalileri başlıkları altında inceleyebilirsiniz) veya daha sonradan ortaya çıkan bazı hastalıklar gibi… Doğuştan olan problemler daha nadir olduğundan, sıklıkla daha genç yaşlarda ortaya çıkar.
→Dismenorede (ağrılı adet kanaması) ne zaman jinekolojik değerlendirme ve muayene gerekir?
Adet sancıları ağrı kesicilerle kontrol altına alınabiliyorsa ve başka bir jinekolojik belirti yoksa jinekolojik muayene gerekli değildir. Ancak adet sancıları çok şiddetli olup genel iyilik halini etkilemeye başlamışsa ve/veya iş kaybına neden oluyorsa mutlaka jinekolojik değerlendirme yapılmalı etkili bir tedavi uygulanmalıdır. Jinekolojik değerlendirmenin çok önemli bir amacı vardır. Endometriozis (rahim iç tabakasının normal dışı bölgelerde bulunması), Endometrioma (Çikolata Kisti) , kronik enfeksiyon, yapışıklıklar, Over Kisti (yumurtalık kisti), uterus Myom (Leiomyom) ları ve diğer bazı jinekolojik hastalıklar kendilerine özgü belirtiler dışında aynen adet sancısı gibi belirtiler de verebilirler. Yapılan jinekolojik muayene bu durumların varlığını ortaya çıkarır ve böyle durumlarda tedavi tamamen farklı olur.
→Dismenorede (ağrılı regl kanaması) nasıl tanı konulur?
Tanıda öncelikle hastanın öyküsü önem kazanır. Cevaplanması gereken bir takım sorular vardır. Bunlar:
Ağrının ne zaman olduğu
Ağrıyı geçirmek için ne yapıldığı
Eşlik eden başka bir şikayetin olup olmadığı
Doğum kontrol haplarının (Aile Planlaması başlığında doğumkontrol haplarını inceleyebilirsiniz) ağrıyı azaltıp azaltmadığı, gün geçtikçe ağrının şiddetlenip şiddetlenmediği ve ağrılar nedeni ile aktivitenin bozulup bozulmadığıdır.
Ağrıların primer ya da altta yatan başka bir patolojiye bağlı olup olmadığını anlamak maksadıyla detaylı bir muayene yapılmalıdır. Herhangi bir enfeksiyon ya da kist gibi bir patolojiyi ayırt etmek için kan ve idrar tetkikleri ile ultrason incelemesi çoğu zaman gerekli olmaktadır.
→Primer dismenore (ağrılı sancılı regl adet kanaması) tedavisi nasıl yapılır?
Dismenorenin (ağrılı adet görmenin) oluşmasını önlemek mümkün değildir. Ağrı doktorun size tavsiye edeceği ilaçları kullanarak hafifletilebilir. Yine;
Orta dereceli bölgesel sıcak uygulama iyi gelebilir. Bunun için sıcak banyo ya da ayaklara sıcak uygulama (sıcak bir havlu, termofor) önerilir.
Her zaman iyi beslenme ve bunun adet kanaması sırasındada sürdürülmesi ağrıyı azaltama da etkilidir. Eğer kişide adet kanamasından önce baş ağrısı, karında şişlik,...vb problemler oluyorsa adetten 1 hafta önce tuz kısıtlanmasına gidilebilir. Yine doğal idrar yaptırıcı olan maydanoz, ıhlamur, kuşkonmaz gibi besinlerin bu dönemde alınması ödemi(vücutta su toplaması) ve ödemin neden olacağı rahatsızlığı giderir.
Yine diyette B vitamini ve Mg (magnezyum)'dan zengin besinlerin alınması bu dönemde oluşan rahatsızlıkları ve ağrıyı gidermede yardımcı olur.
B Vitamininden zengin yiyecekler:
Et, balık, karaciğer, kurubaklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, diğer sebzeler...
Mg(magnezyum)'dan Zengin Yiyecekler:
Yağlı tohumlar (fındık, fıstık, susam...vb.), koyu yeşil yapraklı sebzeler, öğütülmemiş tahıllar(kepekli ekmek)
Ağrıyı gidermede kullanılan bir diğer yöntem düzenli egzersizdir. Kas tonüsünü güçlendirici egzersizler ve nefes egzersizleri dismeonoreyi kontrol eder. Menstrual problemleri önlemek ve kas tonusunu artırmak için yüzme önerilen bir egzersizdir. Bunun yanında kişinin ev ortamında yapacağı hafif egzersizlerde ağrıyı azaltmada yardımcıdır.
Masajda ağrıyı azaltmada etkili bir yöntemdir. Ağrıyan bölgenin altına yoğurma tarzında ritmik masaj uygulanırsa ağrının algılanması azaltılabilir.
Düzenli uyku,gerginliği azaltacağından ağrıyı kontrol etmede kullanılır.
Kişinin kadın olmaya ve adet görmeye ilişkin pozitif tavır takınmasında ağrıyı oluşturabilecek psikolojik etkenleri giderir.
Psikolojik faktörler primer dismenorenin nedenlerinden biri olarak kabul edilir. Bu yüzden cinsiyete ilişkin olumlu duyguların sergilenmesi ağrının azaltılması için önemlidir.
→Sekonder dismenore (ağrılı adet kanaması) tedavisi nasıldır?
Nedene yol açan hastalıklar gerekli tıbbi ve cerrahi tedavi ile düzeltilir ve tedavi sonunda ağrı azalır veya kaybolur.
→Dismenorede (ağrılı adet kanaması) nasıl önlem alınmalıdır?
Dismenore alınacak bazı basit önlemler ile bir miktar engellenebilir. Örneğin adet kanaması öncesinde ve esnasında kahve, çay, kola, çikolata gibi kafein içeren gıdalardan uzak durulması, karın bölgesine masaj yapılması, uzun süre ayakta durmaktan ya da yürüyüş yapmaktan kaçınılması şikayetler üzerinde olumlu etki yaratır. Aşırı yorgun, sinirli kişilerde adet sancısı daha fazla görülür. Bu nedenle kanama esnasında dinlenmek son derece önemlidir. Yine kabızlığı olanlar bu sancıları daha şiddetli yaşarlar. Lifli gıdaların bol tüketilmesi kabızlığı önler. Bol miktarda su içilmesi, sigaradan uzak durulması, fazla miktarda alkol tüketilmemesi gibi basit ve kısa süreli önlemler ile sancılı adet kanamaları biraz daha rahat geçirilebilir.
Ağrılı Adet Kanaması: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri
Kadınların yaşamının önemli bir parçası olan adet dönemi, bazıları için neredeyse ağrısız ve sorunsuz bir süreçken, diğerleri için yoğun karın ağrıları ve rahatsızlıklarla dolu bir dönem olabilir. Bu rahatsızlığa dismenore adı verilir ve ağrılı adet kanaması olarak da bilinir. Ağrılı adet kanaması, kadınların yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir ve günlük aktiviteleri sınırlayabilir. Bu yazıda, ağrılı adet kanamasının ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini ve tedavi seçeneklerini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.
Ağrılı Adet Kanaması Nedir?
Ağrılı adet kanaması, adet döneminin başlangıcında veya sırasında yoğun karın ağrıları ve krampların eşlik ettiği bir durumdur. Tıp literatüründe "dismenore" olarak adlandırılan bu durum, rahim kaslarının aşırı kasılması sonucu ortaya çıkar. Rahim kaslarının normalde kasılması, rahmin iç yüzeyindeki zarın dökülmesine yardımcı olur ve bu dökülme adet kanamasını oluşturur. Ancak bazı kadınlarda rahim kaslarının aşırı kasılması, ağrılı adet kanamasına yol açar.
Ağrılı Adet Kanamasının Nedenleri Nelerdir?
Ağrılı adet kanamasının nedenleri karmaşık olabilir ve her kadında farklılık gösterebilir. Bununla birlikte, aşağıda en sık rastlanan nedenler sıralanmıştır:
Rahim Kaslarının Aşırı Kasılması: Rahim kaslarının aşırı kasılması, en yaygın ağrılı adet kanaması nedenidir. Bu kasılmaların şiddeti kadından kadına farklılık gösterebilir.
Endometriozis: Endometriozis, rahim içi zarın rahim dışında büyümesi durumudur. Bu durum ağrılı adet kanamasının sık rastlanan bir nedenidir.
Adenomyozis: Adenomyozis, rahim kaslarının iç tabakasının (endometrium) rahim kaslarının içine büyüdüğü bir durumdur. Bu da ağrılı adet kanamasına yol açabilir.
Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): PID, üreme organlarının iltihaplanması sonucu ortaya çıkar ve ağrılı adet kanaması gibi semptomlar gösterebilir.
Rahim İçi Araç (RİA) Kullanımı: Rahim içi araçlar, bazı kadınlarda ağrılı adet kanamasına neden olabilir. Ancak bu etki genellikle geçicidir.
Myomlar: Myomlar, rahim içindeki kas dokusunun büyümesi sonucu oluşan benign tümörlerdir. Ağrılı adet kanamasına yol açabilirler.
Genetik Faktörler: Ağrılı adet kanaması ailesel bir özellik olabilir. Eğer ailenizde bu tür sorunları yaşayan diğer kadınlar varsa, genetik faktörler etkili olabilir.
Psikolojik Faktörler: Stres, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik faktörler, ağrılı adet kanamasını tetikleyebilir veya şiddetini artırabilir.
Ağrılı Adet Kanamasının Belirtileri Nelerdir?
Ağrılı adet kanamasının belirtileri kadından kadına farklılık gösterebilir, ancak aşağıda en sık görülen belirtiler sıralanmıştır:
Karın ağrısı ve kramplar
Sırt ağrısı
Baş ağrısı
Mide bulantısı ve kusma
İshal veya kabızlık
Yorgunluk ve halsizlik
Sinirlilik ve duygusal dalgalanmalar
Ağrı genellikle adet döneminin başlangıcında veya ilk günlerinde başlar ve birkaç gün sürebilir. Ağrı, adet döneminin sona ermesiyle birlikte genellikle hızla azalır.
Ağrılı Adet Kanamasının Teşhisi Nasıl Konur?
Eğer ağrılı adet kanamanız varsa, bir sağlık profesyoneli ile görüşmeniz önemlidir. Doktorunuz aşağıdaki adımları izleyerek teşhis koyacaktır:
Hasta Geçmişi Sorgulaması: Doktor, semptomların ne zaman başladığını, ne kadar sürdüğünü ve şiddetini sorgular. Ayrıca aile geçmişi ve diğer sağlık sorunları da incelenir.
Fizik Muayene: Fizik muayene sırasında doktor, karın bölgesini ve üreme organlarını kontrol eder.
Görüntüleme Testleri: Doktorunuz ağrının nedenini belirlemek için ultrason veya bilgisayarlı tomografi (BT) gibi görüntüleme testleri isteyebilir.
Laparoskopi: Görüntüleme testleri sonuç vermezse, doktor laparoskopi adı verilen bir cerrahi işlem yapabilir. Bu işlem sırasında karın içine küçük bir kamera sokularak üreme organları incelenir.
Laboratuvar Testleri: Kan testleri, enfeksiyonları veya başka sağlık sorunlarını belirlemek için kullanılabilir.
Ağrılı Adet Kanaması Nasıl Tedavi Edilir?
Ağrılı adet kanamasının tedavisi, altta yatan nedenine ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişebilir. Tedavi seçenekleri şunlar olabilir:
Ağrı Kesiciler: Hafif ağrılar için over-the-counter ağrı kesiciler, örneğin ibuprofen veya naproksen, kullanılabilir.
Doğum Kontrol Hapları: Birçok kadın için doğum kontrol hapları ağrılı adet kanamasını hafifletebilir. Bu haplar rahim içi zarın incelmesine ve adet kanamasının azalmasına yardımcı olabilir.
Rahim İçi Araç (RİA): RİA, ağrılı adet kanamasını hafifletebilir. Ancak bazı kadınlarda RİA kullanımı ağrıyı artırabilir, bu nedenle doktor tavsiyesi önemlidir.
Fizik Tedavi: Bazı durumlarda fizik tedavi, özellikle pelvik kasların güçlendirilmesi için, ağrıyı azaltabilir.
Cerrahi Müdahale: Endometriozis, myomlar veya diğer ciddi sorunlar ağrılı adet kanamasına neden oluyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir.
Alternatif Tedavi Yöntemleri: Yoga, akupunktur, aromaterapi ve diğer alternatif tedavi yöntemleri bazı kadınlar için ağrılı adet kanamasını hafifletebilir.
Psikoterapi: Ağrılı adet kanamasının psikolojik nedenlere bağlı olduğu durumlarda, psikoterapi veya stres yönetimi teknikleri faydalı olabilir.
Sonuç
Ağrılı adet kanaması, birçok kadının yaşadığı bir sorundur ve tedavi seçenekleri mevcuttur. Eğer ağrılı adet kanamanız varsa, bir sağlık profesyoneli ile görüşmelisiniz. Doktorunuz, semptomlarınızı değerlendirecek ve en uygun tedavi planını belirleyecektir. Unutmayın ki her kadının deneyimi farklıdır, bu nedenle sizin için en iyi tedaviyi bulmak önemlidir. Ağrılı adet kanaması, yaşam kalitenizi ciddi şekilde etkileyebilir, ancak uygun tedavi ile bu sorunun üstesinden gelebilirsiniz.
Gelen sorular: Adet regl sırasında ağrı - sancı olması yani dismenorenin sebepleri nelerdir?, Adet regl ağrısında ağrı kesici ilaç alınabilir mi?, Yenilen yiyecek ve içeceklerle adet ağrısının ilgisi var mı?
